Το τελευταίο χρονικό διάστημα και με κορύφωση τον χρόνο θητείας του τέως ΥΠ.ΕΝ κ. Χατζηδάκη, οι ελεύθεροι επαγγελματίες μηχανικοί βίωσαν μια άνευ προηγουμένου αναστάτωση στον εργασιακό τους βίο και έγιναν μάρτυρες περίεργων συμπεριφορών που δε συνάδουν με δημόσιου λειτουργού.
Οι
συνάδελφοι υπό το ασφυκτικό πλαίσιο συνεχών προθεσμιών, οι οποίες προέκυπταν
καθαρά για φοροεισπρακτικούς λόγους ή για λόγους τόνωσης της αγοράς, έπρεπε από
την μία να εξυπηρετήσουν τους πολίτες πελάτες τους και από την άλλη να
αναλάβουν όλες τις ευθύνες που απορρέουν από την νομοθεσία. Μια νομοθεσία, η
οποία από την μία έχει κληθεί να λειτουργήσει ως «συγχωροχάρτι» σε κάθε είδους
συσσωρευμένη αυθαιρεσία και παρατυπία του παρελθόντος, που αφενός μεν σε πληθώρα
σημείων χρήζει ερμηνείας, χωρίς ανάληψη ευθύνης από τους αρμόδιους φορείς, και αφετέρου
έχει στηθεί πρόχειρα και βιαστικά, χωρίς την κατάλληλη επιστημονική διαβούλευση
και τεκμηρίωση. Είναι χαρακτηριστικό ότι κάθε νομοθετική ρύθμιση έρχεται να
αναιρέσει, προσθέσει, αφαιρέσει από το προηγούμενο (εξοικονομώ, αυθαίρετα,
ταυτότητα κτιρίου). Αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται περισσότερες ασάφειες
και σκοτεινά σημεία από όσα λύνονται, να δημιουργούνται συγκεχυμένες ερμηνείες
από του μηχανικούς αλλά και τις ΥΔΟΜ. Είναι διαρκής η προσπάθεια ερμηνείας ή
σύνθεσης ερμηνειών και τεχνικών οδηγιών που κατά καιρούς δημοσιεύονται, ως
«λύση» σε δυσλειτουργικούς και ασαφείς νόμους που με αντίστοιχη συχνότητα
τροποποιούνται - συμπληρώνονται – αντικαθίστανται - αναδιατυπώνονται. Θεωρούμε
πολύ βασικό ότι μετά την πολυετή κρίση στην κατασκευή θα πρέπει από εδώ και
πέρα το επάγγελμα του μηχανικού να λειτουργήσει με γνώμονα την σταθερότητα των
νομοθετικών διατάξεων. Για να δημιουργηθεί αυτό το σταθερό πλαίσιο εργασίας και
λειτουργείας τόσο στον ιδιωτικό, μελετητικό και κατασκευαστικό κλάδο, όσο και
στον δημόσιου ελεγκτικού μηχανισμού θα πρέπει να σταματήσουν οι μεταβολές στους
νόμους ανάλογα με τις διαθέσεις της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας και να δοθεί
χρόνος προσαρμογής σε κάθε μεταβολή του πλαισίου λειτουργίας.
Σε αυτό το χαώδες και πιεστικό πλαίσιο ο ελεύθερος επαγγελματίας μηχανικός είχε κληθεί να εξασκήσει την δραστηριότητα του και να αναλάβει ευθύνες πολύ μεγαλύτερες από αυτές που του αναλογούν, καλύπτοντας σε πολλές περιπτώσεις και τις ευθύνες του κρατικού μηχανισμού.
Συνέπεια των παραπάνω είναι οι μηχανικοί
να λειτουργούν εκτός πλαισίου όσο αφορά το ωράριο εργασίας, έχοντας απέναντι τους
ένα σύστημα αυθαίρετων το οποίο δεν ήταν σε θέση να εξυπηρετήσει την κίνηση των
ημερών με ένταση εργασίας. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν αρκετοί πολίτες που είχαν
αυθαίρετα κατηγορίας 5 να μην προλάβουν να ενταχτούν στην ρύθμιση. Διαπιστώνοντας
εκ των ύστερων το λάθος τους το οποίο είχε επισημανθεί από τον τεχνικό κόσμο, ο
όποιος και αγνοήθηκε επιδεικτικά, το κοινοβούλιο νομοθέτησε το Ν. 4759/2020 ο
όποιος λύνει εν μέρει τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν με την κατάργηση της
κατηγορίας 5 των αυθαίρετων αλλά παράλληλα δημιουργεί μεγάλες ανισότητες των
απλών πολιτών απέναντι στους Νόμους.
Έτσι με διεύρυνση της κατηγορία 4
δίνεται η δυνατότητα υπαγωγής κάποιων αυθαίρετων κατηγορίας 5, έως 50 τ.μ. αλλά
παράλληλα ορίζει ποιες περιπτώσεις αυθαίρετων κατηγορίας 5, χωρίς περιορισμούς
εμβαδού, μπορούν να ενταχτούν στην ρύθμιση, όπως αυτές αναφέρονται στον νόμο
4759/2020:
·
ακίνητα
που αποκτώνται μέσω αναγκαστικού πλειστηριασμού,
·
ακίνητα
που αποκτώνται κατόπιν κληρονομικής διαδοχής,
·
ακίνητα
που εκμισθώνονται με σύμβαση leasing και επανέρχονται στη χρήση του κυρίου ή
επικαρπωτή τους μετά τη λύση ή λήξη της σύμβασης,
·
ακίνητα
που μεταβιβάζονται στην Ε.Τ.Α.Δ. Α.Ε.,
·
ακίνητα
που βρίσκονται σε περιοχές, οι οποίες κηρύχθηκαν εντός του έτους 2020 σε
κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας,
Εδώ
εντοπίζετε και η μεγαλύτερη ανισότητα του απλού πολίτη απέναντι στις
νομοθετικές διατάξεις οι όποιες δεν εξυπηρετούν τον πολίτη.
Όλο αυτό θυμίζει μια «κακοπαιγμένη
κωμωδία» που ενέπλεξε σε περιπέτειες πολίτες, κλάδους διαχείρισης ακινήτων αλλά
κυρίως την πλειονότητα των αυτοαπασχολουμένων μηχανικών.
Κάτι παρόμοιο συνέβη και με το πρόγραμμα
«Εξοικονομώ - Αυτονομώ» οπού οι μηχανικοί έγκαιρα ενημέρωσαν για την ύπαρξη
παράνομου λογισμικού το οποίο μπορεί να επέμβει στο σύστημα αιτήσεων του
προγράμματος και να ολοκληρώσει δηλώσεις μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Στης αρχή
αγνοώντας τους μηχανικούς και τα λεγόμενα τους στην συνέχεια αναγνωρίζοντας ότι
υπάρχει η δυνατότητα ύπαρξης του προγράμματος και στην συνέχεια η θεραπεία των
5 λεπτών για την ολοκλήρωση της αίτηση στο πρόγραμμα που έμοιαζε σαν λύση της
ασπιρίνης κατά της covid-19
μεταθέτοντας την ανισότητα που δημιουργήθηκε από το λογισμικό πέντε λεπτά
αργότερα, μη λύνοντας ουσιαστικά το πρόβλημα.
Πέραν του παράνομου λογισμικού, οι
παρεμβάσεις σχετικά με τον τρόπο προκήρυξης, οδηγιών, λειτουργίας του
προγράμματος Εξοικονομώ - Αυτόνομω ήταν συνεχείς και επίμονες τόσο από τα
Περιφερειακά Τεχνικά Επιμελητήρια, όσο και από διάφορες ομάδες μηχανικών.
Δυστυχώς, κανένας από αυτούς δεν εισακούστηκε, το πρόγραμμα έτρεξε με τις
προβληματικές του και σήμερα όλοι περιμένουν το νέο πιο «δίκαιο» Εξοικονομώ –
Αυτονομώ.
Έτσι ο ελεύθερος επαγγελματίας μηχανικός, εκτός
του ότι βρέθηκε σε πολλές περιπτώσεις εκτεθειμένος και υπόλογος σε πελάτες του
χωρίς να ευθύνεται, κλήθηκε να λειτουργήσει με το «πιστόλι στον κρόταφο» από
την μία και με ελλιπή μέσα και εργαλεία από την άλλη. Μέσα και εργαλεία τα
οποία προβλέπονται από την νομοθεσία εδώ και πολλά χρόνια, όμως σε αρκετές περιπτώσεις
δεν είναι σε πλήρη λειτουργία ή στην διάθεση των μηχανικών.
Ενδεικτικά αναφέρονται:
·
Αρχείο
Αεροφωτογραφιών της επικράτειας που να καλύπτουν όλες τις χρονικές κατηγορίες
αυθαιρέτων
·
Ολοκληρωμένοι
Δασικοί Χάρτες ανά την επικράτεια
·
Ηλεκτρονικά
αρχεία πολεοδομιών με χρόνους εξυπηρέτησης ασύμβατους με τις καταληκτικές
προθεσμίες
·
Αναπάντητα
ερωτήματα για ειδικές περιπτώσεις εφαρμογής της νομοθεσίας αυθαιρέτων
·
Ανεπαρκή
ψηφιακά συστήματα να εξυπηρετήσουν τον φόρτο που προέκυπτε λόγω των
καταληκτικών προθεσμιών (Ψηφιακή πλατφόρμα αυθαιρέτων ΤΕΕ - taxisnet κλπ)
·
Διαβλητές
διαδικασίες χρηματοδότησης έργων στην οποία εμπλέκονται μηχανικοί (σύστημα
Εξοικονομώ -Αυτονομώ)
Στην
ίδια κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθούν και με τα υπόλοιπα ζητήματα.
1.
Εξοικονομώ - Αυτονομώ
Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος ¨Εξοικονομώ
- Αυτονομώ¨ κρίνεται επιτακτική η ανάγκη αξιολόγησης και κριτικής της όλης
διαδικασίας. Το επόμενο ¨Εξοικονομώ - Αυτονομώ¨ θα πρέπει να σχεδιασθεί βάση
των συμπερασμάτων που θα βγούνε από τις δυσλειτουργίες του προηγούμενου. Κάθε
νέο νομοθετικό πλαίσιο έρχεται να αναιρέσει, προσθέσει, αφαιρέσει από το παλιό
(εξοικονομώ, αυθαίρετα, ταυτότητα κτιρίου).
Επομένως τα βήματα που προτείνουμε είναι τα εξής:
i.
Αναγνώριση
δυσλειτουργιών – προβλημάτων του ¨Εξοικονομώ – Αυτονομώ 2020¨ (χρονικός
περιορισμός, έλλειψη κριτηρίων, μη σαφής στόχευση του προγράμματος, συναίνεση
πολυκατοικιών, αλληλεξάρτηση με νομιμοποιήσεις).
ii.
Επίλυση των τρεχόντων προβλημάτων του προς
υλοποίηση ¨Εξοικονομώ – Αυτονομώ 2020¨ (τί θα γίνει με τις συναινέσεις των
πολυκατοικιών, τι θα γίνει με όσους υπέβαλαν σε ρομποτικούς χρόνους, τι θα
γίνει με όσους ολοκλήρωσαν την υποβολή και δεν κατάφεραν να προλάβουν τους
πόρους, τι θα γίνει με όσους καταχρηστικά δήλωσαν υψηλούς προϋπολογισμούς)
a.
Να δοθούν στην
δημοσιότητα οι χρόνοι ολοκλήρωσης κάθε εγκεκριμένης αίτησης στην Δυτική
Μακεδονία ανά σύμβουλο και ανά ip
b.
Τι θα γίνει με τις αιτήσεις που εισήχθησαν με
παρεμβάσεις, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται/ συμφωνούν με το αντίστοιχο έντυπο 3
(έντυπο παρεμβάσεων) που ανέβηκε σε μορφή pdf στο σύστημα, οι οποίες θα πρέπει
να ακυρωθούν ως πλαστή εισαγωγή στοιχείων,
c.
Να υπάρξουν Επιλαχόντες, οι οποίοι θα πάρουν
την θέση των πλαστών ή "ρομποτικών" αιτήσεων.
iii.
Ξεκάθαρη στόχευση του νέου του ¨Εξοικονομώ –
Αυτονομώ¨ (θέλουμε να μειώσουμε την ενεργειακή κατανάλωση, θέλουμε να
ανακαινίσουμε παλιές κατασκευές, θέλουμε να βοηθήσουμε ωφελούμενους χαμηλού
εισοδήματος)
iv. Διαμόρφωση των προδιαγραφών μέσω των οποίων
επιτυγχάνονται οι παραπάνω στόχοι (χρονική προτεραιότητα, περίοδος υποβολής
αιτήσεων, σύστημα μοριοδότηση (εξοικονόμηση kw προς κόστος
επέμβασης, κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια )
v.
Το σύστημα
είναι κρίσιμο να παραμένει ανοικτό για μεγάλα διαστήματα ώστε να ικανοποιούνται
όσο το δυνατών περισσότερα αιτήματα
2.
Αυθαίρετα
Την δημιουργία ενός και μόνο Νόμου
ρύθμισης αυθαίρετων κατασκευών με καταλυτική ημερομηνία 27/07/2011 δίνοντας την
δυνατότητα να ενταχτούν όλες οι καθ’ υπέρβαση αυθαίρετες κατασκευές χωρίς
εξαιρέσεις. Ο νόμος αυτός θα πρέπει να είναι ξεκάθαρος και να μην δημιουργεί
ασάφειες οι οποίες θα λύνονται με ερωτήσεις και απαντήσεις, ώστε να υπάρχει μια
ακριβής οδηγία αντιμετώπισης αυθαίρετων. Σκοπός του νόμου θα είναι πρωτίστως το
δημόσιο συμφέρον, η καταγραφή όλων των αυθαίρετων κατασκευών και η διαχείριση
τους. Παράλληλα ένας τέτοιος νόμος θα εξυπηρετούσε τα παρακάτω:
i.
Να μην επαναληφθεί
αδυναμία ικανοποίησης αιτημάτων των πολιτών ως προς την ρύθμιση των αυθαίρετων
κατασκευών τους.
ii.
Οι μηχανικοί να
μην αναγκαστούν ξανά να δουλέψουν μεταμεσονύκτιες ώρες για να «βρουν» το
σύστημα δήλωσης αυθαίρετων σε λειτουργεία.
iii.
Οι μηχανικοί να
απαλλαγούν από το άγχος των εμπρόθεσμων δηλώσεων και της περαίωσης τους.
iv. Σε βάθος χρόνου να υπάρχει πλήρης καταγραφή αυθαίρετων κατασκευών που θα εξυπηρετήσει τις ανάγκες πρωτίστως των πολιτών σε κάθε δικαιοπραξία αλλά θα δώσει και την δυνατότητα εκμετάλλευσης της ακίνητης περιουσίας προς όφελος του.
3.
Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου
Πριν ξεκινήσει, με αντίστοιχα επώδυνες
για την άσκηση του επαγγέλματος του μηχανικού συνθήκες, η εφαρμογή της
Ταυτότητας Κτιρίου, θα πρέπει να διασφαλιστούν από την πολιτεία τουλάχιστον οι
προϋποθέσεις γι’ αυτό.
Η ΗΤΚ είναι ένας πολύ σημαντικός θεσμός
καταγραφής και παρακολούθησης της εξέλιξης του Δομημένου Περιβάλλοντος, που
οφείλει να εκκινήσει χωρίς τις παθογένειες που βιώνουμε όλοι κατά την καταγραφή
και τακτοποίηση των Αυθαιρέτων. Με το υπάρχον πλαίσιο, οι διαχειριστές της
Ταυτότητας προκειμένου να εκδώσουν μια ΗΤΚ θα γίνονται και ελεγκτές δόμησης,
ελεγκτές νομιμότητας ρυθμίσεων, διεκπεραιωτές και ψηφιοποιητές εγγράφων και
σχεδίων και πολλά άλλα.
Δεν μπορεί να ζητείται από τους
μηχανικούς να παίρνουν όλη την ευθύνη, χωρίς να έχουν δημιουργηθεί οι
προϋποθέσεις για αυτό [π.χ. ενιαία απλοποιημένη νομοθεσία, συγκεντρωμένη,
κωδικοποιημένη και εύκολα προσβάσιμη, συνεχής και έγκαιρη ενημέρωση επ’ αυτής,
οργανωμένοι κτρατικοί μηχανισμοί επίλυσης θεμάτων/προβλημάτων και ελέγχων,
οργανωμένο και ψηφιοποιημένο αρχείο των ΥΔΟΜ, κλπ], ούτε να καλύπτουν και όλες
τις αδυναμίες της του κρατικού μηχανισμού.
H πολιτεία ήδη έχει επιδείξει ασυνέπεια
ως προς τις δεσμεύσεις της προς τους μηχανικούς, αφού, ως όφειλε βάσει του
νόμου, δεν έχει αναρτήσει όλες τις αεροφωτογραφίες προ του 2011 και δεν
διασφάλισε απρόσκοπτη πρόσβαση στα απαραίτητα στοιχεία των ΥΔΟΜ και άλλων
Υπηρεσιών, ως όφειλε επίσης εκ του νόμου. Παρόλα αυτά ορίζει προθεσμίες, και
απειλεί με τιμωρίες.
Δεν είναι δυνατό να ζητείται συνεχώς από
τους μηχανικούς να βγάλουν το «φίδι από την τρύπα» βάζοντας το κεφάλι τους μέσα
σε αυτή!
Ζητείται από το ΤΕΕ πέρα από τις
θεσμικές πιέσεις που μπορεί να ασκήσει στην πολιτεία, ώστε να γίνουν όλες οι
διαδικασίες που αφορούν τον ρόλο του, αποτελεσματικότερες για όλους, να
αναλάβει και ρόλο συντονιστή των μελών του προς μια συντεταγμένη κατεύθυνση
διεκδίκησης μιας αξιοπρεπούς και αποδοτικής εξάσκησης του επαγγέλματός τους.
Θεσμοθέτηση μηχανισμών διαλόγου
Είναι
επιτακτικό να ανοίξει ένας εσωτερικός διάλογος στο Τ.Ε.Ε σε κεντρικό αλλά και
πανελλαδικό επίπεδο στου πως θα ικανοποιεί με τον καλύτερο τρόπο τον ρόλο του
ως σύμβουλος της πολιτείας εκπροσωπώντας παράλληλα επαρκώς και σε πραγματικό
χρόνο ένα μεγάλο μέρος των μελών του όπως είναι οι ελεύθεροι επαγγελματίες
μηχανικοί.
